Trouble with Labour

Co-creëren van toekomstbeelden over arbeid en technologie in de glastuinbouw

Het project Trouble with Labour onderzoekt de toekomst van mens-robot samenwerking in de glastuinbouw. De sector staat voor een dubbele uitdaging: de groeiende vraag naar efficiënte en duurzame voedselproductie en tegelijkertijd een afnemend aanbod van arbeid. Robots en AI worden steeds vaker gezien als oplossing, maar hun inzet roept ook fundamentele vragen op. Hoe verandert de werkomgeving in de kas? Welke rol blijft er voor werknemers, vaak met uiteenlopende culturele en taalachtergronden? En hoe kan een inclusieve toekomst worden ontworpen waarin mens en technologie elkaar versterken?

Om die vragen te beantwoorden werken telers, onderzoekers, kunstenaars en technologieontwikkelaars samen met werknemers uit de glastuinbouw. Centraal staat het verkennen van waarden, zorgen en behoeften rondom arbeid en technologie. Creatieve en praktijkgerichte methoden worden ingezet om toekomstbeelden tastbaar te maken. Het project nodigt uit tot dialoog tussen sector, maatschappij en beleid, en zoekt naar strategieën die recht doen aan alle betrokkenen.

Het consortium bestaat uit Waag Futurelab, Wageningen Research, Van der Avoird Trayplant en Tomatoworld. Waag brengt expertise in maatschappelijke dialoog en creatieve methoden, Wageningen levert kennis op het gebied van robotica en automatisering, Trayplant vertegenwoordigt de praktijk van de teelt, en Tomatoworld fungeert als ontmoetingsplek waar de resultaten worden gedeeld met een breed publiek.

De aanpak van Trouble with Labour verloopt in verschillende fasen. Eerst wordt de context van de sector in kaart gebracht door middel van interviews met betrokkenen. Vervolgens worden in co-design workshops nieuwe toekomstbeelden ontwikkeld, waarbij ook kunstenaars een rol spelen. Op basis van deze inzichten worden strategieën geformuleerd die helpen deze toekomsten te realiseren. Het geheel mondt uit in een publiek programma en tentoonstelling bij Tomatoworld, waar creatieve artefacten en scenario’s worden gepresenteerd en waar stakeholders met elkaar in gesprek gaan over de betekenis voor de sector.

De verwachte resultaten zijn niet alleen nieuwe scenario’s en visies op de samenwerking tussen mens en robot, maar ook culturele objecten die discussie en reflectie stimuleren. Daarnaast worden de methoden vastgelegd in een toolkit en een position paper, zodat anderen met de opgedane inzichten verder kunnen.

Het project loopt van oktober tot en met december 2025 en laat zien hoe de glastuinbouw met creativiteit, technologie en maatschappelijke betrokkenheid samen kan bouwen aan een toekomst waarin arbeid en innovatie hand in hand gaan.

De expositie en publieksevent (in de vorm van panel en tour langs de expositie, met kunstwerken van artiesten en uitkomsten van de workshops) zullen plaatsvinden in november.